Serviks (rahim ağzı), uterusun (rahmin) vajinaya açılan alt kısmıdır. Servikal yetmezlik, gebeliğin 14-28. haftaları arasında ağrı olmadan serviksin açılması ve bebeğin doğması durumudur. Kesin nedeni belli olmayıp daha önce yapılan cerrahi müdahaleler (küretaj, koterizasyon, konizasyon gibi) nedeniyle servikste meydana gelen yaralanmalar veya serviksin bağ dokusunun zayıf ve güçsüz olmasının servikal yetmezliğe neden olduğu düşünülmektedir. Genellikle ilk gebelikte anlaşılmaz, serviksin açılması ve gebelik kaybının yaşanmasıyla tanı koyulur. Bu nedenle tüm gebelerde 18-24. gebelik haftaları arasında servikal kanal ultrasonografik olarak değerlendirilmelidir. Servikal kanal 25 mm’den kısa ise uygun tedavi başlanır ve haftalık veya iki haftada bir ultrasonografik değerlendirme ile servikal değişiklikler kaydedilip gerekli durumda serklaj (rahim ağzının güçlü bir iple dikilerek daraltılması işlemi) yapılmalıdır.
14.-28. haftalarda bir defa gebelik kaybı yaşanmış ise daha sonraki gebeliklerde uygun tedavi başlanmalı ve serviksin uzunluğu takip edilmeli, kısalma fark edilirse serklaj yapılmalıdır. Tekrarlayan gebelik kayıpları olması halinde 14. haftada daha serviks açılmadan serklaj uygulanmalıdır. Servikal açılmanın olduğu durumlarda ise bu işlem acil olarak yapılmalıdır. Ancak işlemden sonra erken doğum, rahim enfeksiyonu ve amnios kesesinin (su gelmesi) açılması ihtimali vardır. Özellikle acil olarak yapılan veya 20. gebelik haftasından sonra yapılan işlemler daha risklidir. Kasılmaların başlaması halinde serklaj açılmalıdır. Aksi takdirde uterus veya servikste yırtılma meydana gelebilir. Sorun yaşanmayan gebelerde 37. gebelik haftasına ulaşınca serklaj, ağrı olmasa da alınır.
Serviksteki kısalmayı ve erken doğumu engellemek amacıyla progesteron isimli vajinal fitil de serklaja alternatif olarak kullanılmaktadır. Daha önceki gebeliklerinde doğum sancılarının erken başlaması veya su gelmesi nedeniyle 37. haftadan önce doğum yapan kişiler bu ilacı 16. ve 36. gebelik haftaları arasında sürekli olarak kullanmalı, ultrasonografik değerlendirme ile servikal kanal uzunluk takibi yapılmalıdır.
